Aktualności

Sygn. akt   II Ns /16

P O S T A N O W I E N I E

                                                                                                         Dnia  marca  2017 r.

Sąd  Rejonowy  w  Białymstoku  II  Wydział   Cywilny  w składzie następującym :

        Przewodniczący  :  SSR M
        Protokolant  :          A

po  rozpoznaniu  w  dniu  15 marca  2017 r. w Białymstoku
na rozprawie
         z  wniosku  BBego WWa
         z  udziałem  AAy WW
o podział majątku wspólnego  

      postanawia :

   I.   Ustalić, iż  w  skład  majątku  wspólnego  AAy WW i BBego WWa  wchodzą:
1)    nieruchomość położona we wsi Q, gmina Prostki, powiat ełcki, województwo warmińsko-mazurskie, o powierzchni 0,10 ha, o numerze geodezyjnym 2/2, dla której to nieruchomości w Sądzie Rejonowym w Xxu w V Wydziale Ksiąg Wieczystych, prowadzona jest księga wieczysta nr OL1E/000xxx/1, o  wartości 75.000 zł.,
2)        samochód osobowy marki  EEet nr rejestracyjny BI 8xx z 2000 r.  o wartości 8.000 zł,
3)        kwota 550 zł.  stanowiąca równowartość sprzedanego samochodu Audi,
4)        kwota 2.500 zł. stanowiąca równowartość pobranych przez BBego WWa oszczędności stron,
5)        kwota  945,31 zł. zgromadzona na rachunku w Podlasko-Mazurskim Banku Spółdzielczym w Zabłudowie,
6)    lodówka o wartości 200 zł.;    
II.    Ustalić, iż AAa WW  poniosła z majątku osobistego na wspólny wydatki  w łącznej wysokości  320  zł.;

III.    W pozostałym zakresie wnioski zainteresowanych oddalić, w tym o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym;
IV.    Dokonać  podziału majątku wspólnego AAy WW i BBego WWa w ten sposób,  że:
1)    przyznać AAie WW, córce Stanisława i Marianny:
a) własność nieruchomości położonej we wsi Q o numerze geodezyjnym 2/2, szczegółowo opisanej w punkcie I.1) niniejszego postanowienia,
b) własność samochodu marki EEet szczegółowo opisanego w pkt. I.2) niniejszego postanowienia,
c)  własność lodówki  opisanej w punkcie I.6) niniejszego postanowienia,
d) prawo do kwot 550 zł. i 945,31 zł. opisanych w punkcie I.3) i 5) niniejszego postanowienia,
2)    przyznać BBemu WWowi, synowi  Edwarda i Władysławy, prawo do kwoty 2.500 zł. opisanej w punkcie I.4) niniejszego postanowienia;
V.    Zobowiązać wnioskodawcę BBego WWa aby wydal uczestniczce AAie WW lodówkę opisaną w pkt. I.6) niniejszego postanowienia;
VI.    Tytułem spłaty zasądzić od AAy WW na rzecz BBego WWa kwotę 41.097,66 zł ( czterdzieści jeden tysięcy dziewięćdziesiąt siedem złotych sześćdziesiąt sześć groszy) płatną  w  terminie 3 (trzech) miesięcy od daty uprawomocnienia się niniejszego orzeczenia, z ustawowymi odsetkami w stosunku rocznym jak za opóźnienie, na wypadek uchybienia w terminie płatności;
VII.    Tytułem rozliczenia roszczeń procesowych  zasądzić od BBego WWa na rzecz AAy WW kwotę 160 zł ( sto sześćdziesiąt złotych);
VIII.    Cofnąć wnioskodawcy BBemu WWowi częściowe zwolnienie od kosztów sadowych w zakresie opłaty od wniosku;
IX.    Nakazać pobrać na rzecz Skarbu Państwa Sądu Rejonowego w Białymstoku z tytułu nieuiszczonej opłaty od wniosku:
a)    od BBego WWa  500 zł. (pięćset złotych), którą to kwotę ściągnąć z roszczenia zasądzonego  w pkt. VI  niniejszego postanowienia;
b)    od AAy WW  500 zł. (pięćset złotych);
X.    Stwierdzić, że zainteresowani w pozostałym zakresie ponoszą koszty postępowania związane ze swoim udziałem w sprawie.



UZASADNIENIE

Wnioskodawca BBy WW wniósł o podział majątku wspólnego nabytego w trakcie trwania małżeństwa z uczestniczką postępowania AAą WW. Do podziału, po ostatecznym sprecyzowaniu stanowiska, zgłosił prawo własności nieruchomości o powierzchni 1.000 m2, położonej w miejscowości Q, województwo warmińsko-mazurskie, powiat ełcki, gmina Prostki, zabudowanej – dla której Sąd Rejonowy w Xxu prowadzi księgę wieczystą nr OL1E//1, samochód marki C Trans-Sport nr rej. BI, rok produkcji 2000 oraz kwotę ze sprzedaży samochodu marki Audi 80 rok produkcji 1990. Odnośnie sposobu podziału wnioskodawca wniósł o przyznanie na swoją rzecz prawa własności nieruchomości położonej w miejscowości Q, zaś pozostały majątek miałby zostać przyznany uczestniczce.

Uczestniczka postępowania AAa WW przychyliła się do wniosku co do zasady. Przyznała, iż w skład majątku wspólnego wchodzi prawo własności opisanych we wniosku ruchomości – przy czym pojazd marki Audi 80 został zbyty po dacie ustania wspólności majątkowej stron, zatem do majątku wspólnego wchodzi równowartość tegoż pojazdu. Zakwestionowała jednak, aby w skład majątku wspólnego stron weszła własność jakiejkolwiek nieruchomości – w jej ocenie bowiem prawo własności ww. nieruchomości  w Xxch stanowi składnik jej majątku osobistego. Złożyła wniosek  o rozliczenie nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny stron tj. nieruchomość położoną w miejscowości Q. Po ostatecznym sprecyzowaniu wniosku wskazała, iż do majątku wspólnego stron wchodzą ruchomości które stanowiły wyposażenie domu mieszkalnego stron, które zabrał wnioskodawca i sa w jego posiadaniu, środki zgromadzone na rachunku bankowym w kwocie 945,31 zł oraz pobrane z tego konta przez wnioskodawcę i nierozliczone środki w wysokości 2.500 zł. Zażądała także rozliczenia wydatków czynionych z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawcy w postaci spłaty jego długu alimentacyjnego oraz wydatków z jej majątku osobistego na majątek wspólny tj. 4.567,11 zł tytułem napraw pojazdu marki EEet w dniu 3.06.2016 r., opłat podatku od nieruchomości, opłaty za pomost i energię elektryczną za nieruchomość w Xxch w wysokości odpowiednio 20 zł, dwukrotność kwoty 150 zł i 327,81 zł. Odnośnie sposobu podziału wniosła o przyznanie na swoją wyłączną własność nieruchomości położonej w Xxch, samochodu marki EEet, środków zgromadzonych na wspólnym rachunku bankowym i lodówki, zaś na rzecz uczestnika przyznanie kwoty pobranej przez niego ze wspólnego rachunku bankowego w wysokości 2.500 zł. Wniosła o ustalenie nierównych udziałów stron w majątku wspólnym.


Sąd ustalił, co następuje

W dniu 27 października 2001 r. AAa WW i BBy z d. Sadowski zawarli związek małżeński w Urzędzie Stanu Cywilnego w Białymstoku. Nie zawierali małżeńskich umów majątkowych – funkcjonowali w ustroju ustawowej małżeńskiej wspólności majątkowej.  Wyrokiem Sądu Okręgowego I Wydziału Cywilnego w Białymstoku z dnia 9 września 2015 roku, sygn. akt I C /15, związek małżeński stron został rozwiązany przez rozwód. Orzeczenie rozwodowe uprawomocniło się   1 października 2015 roku.

W trakcie trwania związku małżeńskiego, dnia 5 listopada 2002 r., zainteresowani nabyli do majątku wspólnego własność niezabudowanej działki oznaczonej nr geodezyjnym 2/2 o powierzchni 0,1000 ha położonej w miejscowości Q, gmina Prostki, powiat ełcki, województwo warmińsko-mazurskie – za cenę 8.000 zł. W umowie sprzedaży jednoznacznie wskazano, iż zakup następuje z majątku dorobkowego stron (akt notarialny k. 50-51, KW k. 24 i wypis z rejestru gruntów k. 25). Wysokość podatku za tą nieruchomość za rok 2016 wyniosła 80 zł, wydatki za energię 327,81 zł (k. 80), zaś opłata za pomost 150 zł opłacona dwukrotnie (k. 81 i 92) – w całości zostały one poniesione przez uczestniczkę.

Niesporne było, iż do majątku wspólnego stron wchodzi prawo własności samochodu osobowego marki EEet Trans Sport nr rej. BI 8xx. W dniu 3 czerwca 2016 r. z tytułu naprawy tegoż pojazdu wystawiono na nazwisko AAy WW fakturę nr F/45/16 na kwotę 4.567,11 zł (faktura k. 78).

Dnia 21 sierpnia 2012 roku ze środków pochodzących z majątku wspólnego AAa WW kupiła samochód osobowy marki Audi 80 za kwotę 900 zł (umowa k. 75), który użytkowała jej córka Paulina WW. Dnia 29 listopada 2015 r. uczestniczka zbyła tenże pojazd za kwotę 550 zł (umowa k. 77).

Strony od 2011 roku dysponowały wspólnym rachunkiem bankowym w Podlasko-Mazurskim Banku Spółdzielczym w Zabłudowie, na który wpływał zasiłek dla bezrobotnych wnioskodawcy oraz dochody uczestniczki (bezsporne). Dnia 15 kwietnia 2016 r. z tegoż rachunku wnioskodawca pobrał kwotę 2.500 zł (historia rachunku bankowego k. 71 i 73). Na dzień  ustania wspólności majątkowej stron, na rachunku zgromadzona została kwota 945,31 zł (k. 70).    

Dnia 14 kwietnia 2005 roku z rachunku wspólnego stron uiszczona została należność z tytułu postępowania egzekucyjnego II Kmp 4/92, w wysokości 1.502,08 zł (k. 88).

Niesporne między stronami było także, iż do ich majątku wspólnego wchodzi lodówka, która aktualnie znajduje się w posiadaniu wnioskodawcy.

Obecnie nieruchomość w Xxch, samochód marki EEet i rachunek bankowy w Podlasko-Mazurskim Banku Spółdzielczym w Zabłudowie pozostają w posiadaniu uczestniczki.

Przed zawarciem związku małżeńskiego strony pozostawały w związku nieformalnym. Uczestniczka w roku 1991 nabyła prawo własności nieruchomości położonej w Białymstoku przy ul. O, zabudowanej domem mieszkalnym o powierzchni 140 m2 (akt notarialny k. 42-43 i KW k. 34).

W okresie małżeństwa strony zamieszkiwały w stanowiącym majątek osobisty uczestniczki domu położonym w Białymstoku przy ul. RRwej 10. W roku 1997 przy domu powstał budynek sklepu spożywczego – uczestniczka rozpoczęła prowadzenie działalności gospodarczej w zakresie handlu artykułami spożywczymi. W styczniu roku 2003 działalność została przerejestrowana na wnioskodawcę (decyzja k. 66, zeznania świadka Pauliny WW). Wcześniej wnioskodawca prowadził działalność jako mechanik samochodowy. Dnia 18 czerwca 2009 roku wnioskodawca udzielił żonie pełnomocnictwa notarialnego do reprezentowanie we wszystkich sprawach związanych z prowadzoną działalnością gospodarczą Sklep Spożywczy B & J ul. RRwa 10 w Białymstoku (k. 65). Sprawy urzędowe związane z działalnością sklepu załatwiała uczestniczka, jak również ona faktycznie sklep prowadziła.  

Dnia 8 grudnia 2010 roku BBy WW złożył zawiadomienie o zaprzestaniu prowadzenia działalności gospodarczej (k. 66). Z dniem 20 maja 2012 r. utracił prawo do zasiłku dla bezrobotnych (k. 67). Dnia 5 listopada 2015 r. Miejski Zespół Orzekania o Niepełnosprawności w Białymstoku zaliczył BBego WWa do osób z umiarkowanym stopniem niepełnosprawności, do 31 maja 2018 r. (k. 15). Wnioskodawca posiada prawo do renty socjalnej. Wysokość świadczenia do wypłaty od 1 marca 2016 r. wynosi 906,85 zł (decyzja k. 74).

Również uczestniczka obecnie utrzymuje się z renty w wysokości ok. 900 zł (zeznania uczestniczki protokół rozprawy z dnia 15 marca 2017 r. k. 131).

Wyrokiem z dnia 19 września 1997 r., sygn. akt I C /96, Sąd Wojewódzki w Białymstoku zasądził od PZU S.A. Inspektoratu Wydziału Likwidacji szkód Komunikacyjnych i Osobowych w Białymstoku na rzecz AAy WW kwotę 12.000 zł tytułem dalszego zadośćuczynienia. Przed wytoczeniem powództwa, w wyniku przeprowadzenia postępowania likwidacyjnego, ubezpieczyciel wypłacił poszkodowanej kwotę 20.000 zł tytułem zadośćuczynienia (wyrok z uzasadnieniem k. 47-48).

Przed Sądem Rejonowym w Białymstoku w trybie procesowym toczy się obecnie oddzielne postępowanie o rozliczenie nakładów poczynionych przez BBego z jego majątku osobistego na stanowiącą majątek osobisty nieruchomość AAy WW położoną w Białymstoku przy ul. RRwej 10 (stanowiska zajęte do protokołu rozprawy z dnia 25 stycznia 2017 r. k. 119, KW k. 34 i wypis z rejestru gruntów k. 33). W okresie trwania małżeństwa stron na ww. nieruchomość nie były czynione nakłady z ich majątku wspólnego.


Sąd zważył, co następuje

Zgodnie z art. 31 § 1 k.r.o. z chwilą zawarcia małżeństwa powstaje między małżonkami z mocy ustawy wspólność majątkowa (wspólność ustawowa) obejmująca przedmioty majątkowe nabyte w czasie jej trwania przez oboje małżonków lub przez jednego z nich (majątek wspólny). Przedmioty majątkowe nieobjęte wspólnością ustawową należ do majątku osobistego każdego z małżonków. Przepis art. 31 § 2  k.r.o. stanowi ponadto, że do majątku wspólnego należą w szczególności: 1) pobrane wynagrodzenie za pracę i dochody z innej działalności zarobkowej każdego z małżonków, 2) dochody z majątku wspólnego, jak również z majątku osobistego każdego z małżonków, 3) środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków.

W niniejszej sprawie w czasie trwania małżeństwa małżonkowie AAa i BBy WW nie zawierali żadnej umowy majątkowej – rozszerzającej, ograniczającej albo ustanawiającej rozdzielność majątkową. W związku z powyższym od dnia 27 października 2001 r. powstała między nimi wspólność ustawowa, która ustała z dniem uprawomocnienia się orzeczenia rozwiązującego związek małżeński zainteresowanych, tj. 1 października 2015 r.

Jak Sąd ustalił do majątku wspólnego stron należy prawo własności nieruchomości położonej w miejscowości Q, województwo warmińsko-mazurskie, powiat ełcki, gmina Prostki, zabudowanej drewnianym domkiem mieszkalnym o powierzchni 35 m2, samochód marki EEet Trans-Sport nr rej. BI , rok produkcji 2000, kwota uzyskana ze sprzedaży samochodu marki Audi 80 rok produkcji 1990, środki zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym na chwilę ustania wspólności ustawowej, równowartość oszczędności pobranych przez BBego WWa ze wspólnego rachunku bankowego dnia 15 kwietnia 2016 r. oraz lodówka.

Ostatecznie niesporne między stronami było, iż własność nieruchomości położonej w Białymstoku przy ul. 10 wchodzi do majątku osobistego uczestniczki – nabyta została jeszcze przed zawarciem związku małżeńskiego stron.

Strony zgodnie przyznały również, iż na datę ustania wspólności ustawowej do ich majątku wspólnego wchodził samochód osobowy marki EEet, lodówka i środki zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym.

Co się tyczy pojazdu marki Audi 80, z uwagi na jego sprzedaż po dacie ustania wspólności majątkowej stron, do majątku wspólnego podlegającego podziałowi Sąd zaliczył jego równowartość, ustaloną zgodnie z treścią umowy jego sprzedaży z dnia 29 listopada 2015 r. (k. 77). Wnioskodawca wartości tej nie zakwestionował skutecznie. Sama uczestniczka zaś przyznała, iż samochód był kupiony za środki zgromadzone w czasie małżeństwa, choć samochód był także zarejestrowany (prócz uczestniczki) na córkę stron, jak zresztą sama przyznała w swoich zeznaniach córka, aby mogła nabywać prawa do zniżki ubezpieczeniowej. Natomiast spór stron w zakresie przynależności prawa własności nieruchomości położonej w miejscowości Q, Sąd rozstrzygnął w ten sposób, że ustalił iż prawo to wchodzi do majątku wspólnego stron, treść aktu notarialnego nabycia tej nieruchomości nie pozostawia wątpliwości, iż nabycie nastąpiło do majątku wspólnego. Twierdzenia uczestniczki jakoby prawo to nabyte zostało wyłącznie za środki pochodzące z wypłaconego jej 5 lat wcześniej zadośćuczynienia, a następnie zmodyfikowanego poprzez wskazanie na pomocy finansową rodziny w zakupie nieruchomości, jak również twierdzenie wnioskodawcy jako środki te pochodziły z jego majątku osobistego – ze sprzedaży samochodu nabytego jeszcze w okresie gdy był kawalerem – nie przekonały Sądu, nie zostały udowodnione.

Przede wszystkim stanowisko uczestniczki było niekonsekwentne, a przez to niewiarygodne. Początkowo wskazywała ona, iż środki na zakup nieruchomości pochodziły wyłącznie z jej majątku osobistego – z zadośćuczynienia przyznanego jej i wypłaconego w roku 1997. W zeznaniach złożonych dnia 15 marca 2017 r. podała ona natomiast, iż źródłem finansowania było częściowo ww. zadośćuczynienie, a ponadto dochody ze sklepu i pomoc finansowa matki. Budowa domu na nieruchomości w Xxch natomiast finansowana była z dochodów ze sklepu oraz pomocy finansowej matki i zamieszkującej w Kanadzie siostry (k. 131).  

Sąd nie dał wiary również zeznaniom świadka Pauliny WW złożonym na okoliczność źródła pochodzenia środków na zakup spornej nieruchomości. Przede wszystkim bowiem w roku 2002 świadek miała 14 lat. Z zasad doświadczenia życiowego wywieść należy, iż nie była wtajemniczana w szczegółowe rozliczenia finansowe między matką i jej mężem. Ponadto jej zeznania, iż matka przekazała mężowi pieniądze na zakup nieruchomości, to za mało, aby przyjąć iż środki pochodziły z jej majątku osobistego – szczególnie w świetle zeznań uczestniczki, iż środki na zakup nieruchomości w Xxch pochodziły także z utargu ze sklepu. Uczestniczka także nie przedstawiła, żadnych dowodów, aby uzyskane z odszkodowania pieniądze ok. 1997-8 r. przez kilka lat były gdziekolwiek zdeponowane i po kilku latach w 2002 r. wykorzystane na zakup nieruchomości.   

Niespójne, niekonsekwentne były także zeznania wnioskodawcy. Nie wykazał on, aby na datę zakupu nieruchomości w ogóle posiadał kwotę, pozwalającą na sfinalizowanie transakcji. Sąd nie dał wiary jego zeznaniom, iż środki na zakup nieruchomości w Xxch pochodziły ze sprzedaży jego samochodu marki Ford Scorpio – chociażby z tej przyczyny, iż w dalszej części zeznań wskazywał, iż po sprzedaży tegoż samochodu kupił następny samochód i w niego inwestował. Ponadto wnioskodawca nie przedłożył jakichkolwiek dokumentów na powyższe okoliczności, stanowisko swoje opierając jedynie na gołosłownych twierdzeniach.   
Dla zaliczenia danego składnika do majątku wspólnego wystarczy, aby jego nabycie sfinansowane było w czasie trwania wspólności ustawowej. W orzecznictwie Sądu Najwyższego ugruntował się pogląd, zgodnie z którym art. 31 k.r.o. stwarza domniemanie przynależności do majątku wspólnego przedmiotów majątkowych nabytych w czasie trwania wspólności ustawowej przez oboje małżonków lub przez jednego z nich, zaś przynależność określonych przedmiotów do majątku osobistego (dawniej odrębnego) obowiązany jest udowodnić zainteresowany tym małżonek (zob. m.in. wyroki: z dnia 11 września 1998 r., I CKN 830/97, niepubl.; z dnia 29 czerwca 2004 r., II CK 397/03 niepubl.; z dnia 16 kwietnia 2003 r., II CKN 1409/00, OSNC 2004 r., nr 7-8, poz. 113; z dnia 30 czerwca 2004 r., IV CK 513/03, niepubl. oraz postanowienie z dnia 6 lutego 2003 r., IV CKN 1721/00 niepubl.). Mieć przy tym na uwadze należy, iż w piśmiennictwie przyjmuje się, że prawo własności nabyte w czasie trwania wspólności majątkowej z reguły wchodzi do majątku wspólnego niezależnie od tego, czy zostało nabyte przez jedno z małżonków, czy przez oboje. Bez znaczenia jest przy tym, czy środki przeznaczone na nabycie własności pochodziły z majątku wspólnego, czy też z majątku osobistego (odrębnego), chyba że nabycie nastąpiło w drodze tzw. surogacji rozumianej jako zastąpienie przedmiotu wchodzącego w skład majątku osobistego (odrębnego) innym przedmiotem nabytym w zamian pierwszego (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 2 marca 2012 roku sygn. akt II CSK 363/11).

Nie mogło ujść uwadze i to, iż w treści umowy sprzedaży nieruchomości w Xxch jednoznacznie wskazano, iż zakup następuje z majątku dorobkowego stron (akt notarialny k. 50-51).

    Strony nie zajęły również zgodnego stanowiska co do pobranej przez wnioskodawcę ze wspólnego konta bankowego dnia 16 kwietnia 2015 r. kwoty 2.500 zł. Uczestniczka utrzymywała, iż kwotę tę wnioskodawca przeznaczył na alkohol, zaś wnioskodawca, iż potrzebował tych pieniędzy na codzienne utrzymanie.

    Ciężar wykazania przeznaczenia wspólnych oszczędności obciążał wnioskodawcę, czemu nie sprostał. Nie wykazał na co konkretnie wydał te pieniądze i czy były to usprawiedliwione potrzeby. Z tych względów Sąd zaliczył kwotę 2.500 zł do majątku wspólnego stron.

            Jeśli chodzi o zgłoszone przez AAę WW (k.36 odw.) do podziału ruchomości to zgodnie z wersją uczestniczki podczas jej nieobecności w domu zabrał  je wnioskodawca. Wnioskodawca zaś zaprzeczył temu wskazując, iż zabrał je syn uczestniczki on zaś jedynie wyprowadzając się wziął do nowego miejsca zamieszkania lodówkę. W tej sytuacji uczestniczka, która zgłosiła ruchomości do podziału nie przedstawił (za wyjątkiem przyznanej przez wnioskodawcę lodówki) żadnych wiarygodnych dowodów, aby opisane przez nią rzeczy w ogóle stanowiły majątek wspólny jak również materiał dowodowy nie dostarczył żadnych przekonywujących dowodów, aby móc ustalić, iż rzeczy te w istocie zabrał wnioskodawca i aktualnie je posiada. Sąd zatem pominął w rozliczeniu rzeczy opisane przez uczestniczkę jedynie ustalił jako okoliczność bezsporną, iż majątek wspólny stanowi lodówka, którą na także zgodny wniosek stron wnioskodawca wyda uczestniczce.

Zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c. do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy o dziale spadku, tj. art. 680-689 k.p.c., przy czym do działu spadku stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące zniesienia współwłasności, a w szczególności art. 618 § 2 i 3 k.p.c. (art. 688 k.p.c.). Oznacza to, że w wyniku odesłania drugiego stopnia do postępowania o podział majtku wspólnego mają odpowiednie zastosowanie art. 617, art. 618 § 1, art. 619, art. 621-625 k.p.c. Z przytoczonych przepisów wynika, że gdy wszyscy uczestnicy postępowania złożą zgodny wniosek co do sposobu podziału majątku wspólnego, sąd wyda postanowienie odpowiadające treści wniosku, jeżeli projekt podziału nie sprzeciwia się prawu ani zasadom współżycia społecznego, ani też nie narusza w sposób rażący interesu osób uprawnionych,   a projektowany podział nieruchomości na jej części jest zaznaczony na planie sporządzonym według zasad obowiązujących przy oznaczaniu nieruchomości w księgach wieczystych, określonych w rozporządzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r.   w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122 ze zm.)(art. 622 § 2 w związku z art. 621 k.p.c.)(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 15 marca 2013 r., sygn. akt V CSK 168/12).

Zgodnie ze zgodną wolą stron samochód marki EEet Trans-Sport nr rej. BI 8xx, prawo do kwoty uzyskanej ze sprzedaży samochodu marki Audi 80, środki zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym i lodówkę Sąd przyznał na własność uczestniczki, zaś prawo do  kwoty 2.500 zł która z banku pobrał wnioskodawca na  jego rzecz.

Po zajęciu ostatecznych stanowisk, spór stron w tym zakresie sprowadzał się jedynie do przyznania własności nieruchomości w Xxch jednej ze stron.

Wnioskodawca argumentował, iż gdyby nieruchomość otrzymał, to sprzedałby ją celem pozyskania środków na spłatę uczestniczki. Uczestniczka zaś wyrażała wolę zachowania nieruchomości i wykorzystywania jej na cele rekreacyjne przez siebie i innych członków rodziny.

Ostatecznie Sąd przyznał prawo własności nieruchomości uczestniczce.   

Stosownie do art. 212 § 1 i § 2 k.c. jeżeli zniesienie współwłasności następuje na mocy orzeczenia Sądu przez podział rzeczy lub też przyznanie jej jednemu ze współwłaścicieli, to jednocześnie nakładany jest obowiązek dopłaty celem wyrównania wartości przysługującego udziału, bądź też spłaty pozostałych. Tak więc współwłaściciel, któremu nie przyznano własności rzeczy wspólnej uprawniony jest z mocy ustawy do żądania spłaty stanowiącej równowartość całego swojego udziału lub jeżeli w ramach podziału przyznano część rzeczy nieodzwierciedlającą w pełni wartości udziału, to wartość tę należy wyrównać poprzez dopłaty pieniężne.

Obie strony obecnie utrzymują się ze świadczeń socjalnych, w wysokości po ok. 900 zł miesięcznie. Uczestniczka zadeklarowała jednak, iż ma możliwość podjęcia pracy w Kanadzie, a także może liczyć na pomoc finansową matki i siostry. Jest właścicielem nieruchomości z majątku osobistego w Białymstoku przy ulicy RRwej, ma zatem możliwość uzyskania kredytu hipotecznego, bowiem nieruchomość ta może być przedmiotem zabezpieczenia kredytodawcy. Może zatem   z różnych źródeł  zgromadzić środki finansowe na spłatę na rzecz wnioskodawcy. Powyższego warunku nie spełnia wnioskodawca, który sam przyznał, iż nie ma możliwości spłaty.

Wartość poszczególnych składników majątku wspólnego nie była sporna między stronami. Ostatecznie wartość całego dzielonego majątku ustalić należało na 87.195,30 zł, w tym: prawo własności nieruchomości w miejscowości Q 75.000 zł, samochód marki EEet Trans-Sport nr rej. BI 8xx 8.000 zł, równowartość samochodu marki Audi 80 - 550 zł, środki zgromadzone na wspólnym rachunku bankowym na chwilę ustania wspólności ustawowej 945,31 zł, równowartość oszczędności pobranych przez BBego WWa ze wspólnego rachunku bankowego dnia 15 kwietnia 2016 r. 2.500 zł oraz lodówka 200 zł.

Zgodnie z zasadą wyrażoną w art. 43 § 1 k.r.o. oboje małżonkowie mają równe udziały w majątku wspólnym. Taka zasada odpowiada normalnemu układowi wzajemnych stosunków w małżeństwie, w którym majątek wspólny jest z reguły owocem wspólnych starań obojga małżonków, niezależnie od tego w jakiej postaci starania te się przejawiają (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 28.04.1972 r., III CRN 626/71). Stosownie do § 2 wskazanego przepisu, każdy z małżonków może z ważnych powodów żądać, aby ustalenie udziałów w majątku wspólnym nastąpiło z uwzględnieniem stopnia, w którym każde z nich przyczyniło się do powstania tego majątku.

Uczestniczka konsekwentnie wnosiła o ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym. Argumentowała, iż w czasie trwania małżeństwa to wyłącznie ona pracowała i dbała o zabezpieczenie potrzeb rodziny. Wnioskodawca natomiast prowadził rozrywkowy tryb życia, nie stronił od alkoholu. Pracował on jedynie dorywczo, nie przekazując   zarobionych środków na potrzeby rodziny.

Okoliczność dysproporcji dochodów nie wystarczy do ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnych. Jak wyjaśnił Sąd Najwyższy, w art. 43 § 2 k.r.o. okoliczności natury  majątkowej mieszczą się już w niejednakowym przyczynianiu się małżonków do  powstania majątku wspólnego, ważnymi powodami są zaś względy natury etycznej, które sprawiają, że w danych okolicznościach równość udziałów małżonków w majątku wspólnym wyraźnie kolidowałaby z zasadami współżycia społecznego. U podstaw art. 43 § 2 k.r.o. leży założenie, że tylko w małżeństwie prawidłowo funkcjonującym usprawiedliwione są równe udziały w majątku wspólnym, mimo że małżonkowie przyczyniali się do jego powstania w różnym stopniu. Opiera się ono na więzach osobistych i gospodarczych między małżonkami oraz na obowiązku wzajemnej pomocy. To założenie odpada jednak, gdy małżonek rażąco lub uporczywie naruszał swe obowiązki wobec rodziny bądź doprowadził do zawinionego rozkładu pożycia, choćby znalazł on wyraz tylko w separacji faktycznej, a do rozwodu nie doszło. Kwestia winy nie jest więc bez znaczenia przy ocenie ,,ważnych powodów", dlatego przyjmuje się, że art. 43 § 2 k.r.o. nie powinien działać na niekorzyść małżonka, któremu nie można przypisać winy. W tym właśnie duchu wypowiedział się Sąd Najwyższy w postanowieniu z dnia 30 listopada 1972 r., III CRN 235/72 (OSNC 1973, nr 10, poz. 174) i postanowieniu z dnia 26 listopada 1973 r., III CRN 227/73 (OSNC 1974, nr 11, poz. 189). Z przytoczonych orzeczeń wynika, że ważne powody w rozumieniu art. 43 § 2 k.r.o. nie zachodzą w każdym wypadku faktycznej nierówności przyczyniania się małżonków do powstania majątku wspólnego, lecz wówczas, gdy małżonek, przeciwko któremu zostało skierowane żądanie ustalenia nierównego udziału, w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się do powstania majątku wspólnego stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych (postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 27 czerwca 2003 roku, sygn. akt IV CKN 278/01). Przepis ten wymaga wystąpienia dwóch przesłanek: po pierwsze szczególnej przyczyny, a po drugie, skutku w postaci faktycznej, niższej, niż możliwa do osiągnięcia, substancji majątku wspólnego. Żadna z przesłanek w omawianej sprawie nie wystąpiła.

Ciężar dowodu wykazania powyższych przesłanek spoczywał na uczestniczce postępowania, która zgłosiła wniosek o ustalenie nierównych udziałów (art. 6 k.c.).

W okolicznościach niniejszej sprawy brak było podstaw do ograniczenia ustawowego uprawnienia BBego WWa do równego udziału w majątku wspólnym – brak było podstaw a przede wszystkim obiektywnych dowodów, do przyjęcia by w sposób rażący lub uporczywy nie przyczyniał się on do powstania dorobku stosownie do posiadanych sił i możliwości zarobkowych lub aby trwoniła majątek.

Zeznania świadków Pauliny WW i Elżbiety WW pozostawały zbieżne ze stanowiskiem uczestniczki. Sąd nie dał wiary zeznaniom ww. świadków jako niekorespondujących z całokształtem materiału dowodowego. Za nieudowodniony Sąd uznał zarzut kierowany pod adresem wnioskodawcy w zakresie nadużywania alkoholu. Przede wszystkim bowiem uczestniczka nie wykazała, aby w domu stron podejmowane były interwencje policji z powodu alkoholizmu wnioskodawcy, ani aby przebywał  na Izbie Wytrzeźwień lub został skierowany na leczenie odwykowe. Jak zresztą przyznała uczestniczka, ona również straciła prawo jazdy z uwagi na prowadzenie pojazdu pod wpływem alkoholu (k. 131). Uczestniczka wiarygodnymi dowodami nie udowodniła zarzutów stawianych uczestnikowi. Strony przez kilkanaście lat funkcjonowały w modelu finansowym rodziny, jaki sobie wypracowały i akceptowały. Ponadto w okresie po przerejestrowaniu działalności gospodarczej – sklepu – na wnioskodawcę, uczestniczka legitymowała się jego pełnomocnictwem do podejmowania czynności związanych ze sklepem. W ocenie Sądu strony funkcjonowały w atmosferze zaufania i wzajemnego uzupełniania się – choć zapewne mogło  dochodzić między nimi do okresowych nieporozumień, również na gruncie finansowym. Działalność stron prowadzona była wspólnie, z podziałem funkcji, w uwzględnieniem indywidualnych zdolności.  

Ponadto umowa sprzedaży nieruchomości w podpisana została wyłącznie przez wnioskodawcę (akt notarialny k. 50-51), co również świadczy o tym, iż uczestniczka miała do wnioskodawcy zaufanie w kwestiach finansowych.

Sąd miał także na uwadze, iż wnioskodawca posiada status osoby niepełnosprawnej. Nie można wykluczyć, aby nie był on w stanie podjąć wszystkich czynności, jakich oczekiwała od niego uczestniczka. Zatem z wypracowanego przez wiele lat modelu rodziny, nawet jeśli w powszechnym rozumieniu nie był to klasyczny podział obowiązków nie można czynić obecnie zarzutu wobec wnioskodawcy zbyt małego angażowania się w różne czynności tak w domu jak i w sklepie. Zeznań świadków – córki i siostry uczestniczki nie można ocenić jako obiektywnych, nie kryły one negatywnych uczuć do wnioskodawcy  i jednoznacznie starały się wspierać wersje AAy WW.

Wniosek uczestniczki o ustalenie nierównych udziałów należało zatem oddalić.

Zgodnie ze stanowiskiem Sądu Najwyższego wyrażonym w postanowieniu dnia 6.01.2000 r. (I CKN 320/98, OSNC 2000/7-8/133) – jeżeli w trybie art. 43 § 2 k.r.o. nie dojdzie do pozbawienia małżonka udziału w majątku wspólnym, to podział tego majątku nie może doprowadzić do pozbawienia małżonka prawa własności przysługującej mu w wyniku podziału części tego majątku odpowiadającej wielkości jego udziału w tym majątku. Reasumując, podkreślić należy, iż gdy w wyniku podziału małżonek nie otrzyma żadnych przedmiotów majątkowych wchodzących w skład majątku wspólnego albo otrzyma przedmioty o wartości niższej niż jego udział w majątku wspólnym, to przysługuje mu odpowiednia spłata lub dopłata (art. 46 k.r.o. w związku z art. 1035 k.c. i art. 212 k.c.).

Jak Sąd ustalił, wartość majątku wspólnego byłych małżonków WW wynosi 87.195,30 złotych. Biorąc pod uwagę, że udziały w majątku wspólnym zainteresowanych są równe, zarówno wartość udziału wnioskodawcy jak i uczestniczki postępowania wynosi po 43.597,66 złotych. Wobec przyznania na rzecz wnioskodawcy składników majątku o wartości 2.500 zł – Sąd zasądził od uczestniczki na jego rzecz dopłatę w wysokości 41.097,66 złotych.

Mając na uwadze przedmiot sprawy w tym miejscu zauważyć należy, iż zgodnie z art. 45 § 1 i 2 k.r.o. każdy z małżonków powinien zwrócić wydatki i nakłady poczynione z majątku wspólnego na jego majątek osobisty, z wyjątkiem wydatków i nakładów koniecznych na przedmioty majątkowe przynoszące dochód. Może żądać zwrotu wydatków i nakładów, które poczynił ze swojego majątku osobistego na majątek wspólny. Nie można żądać zwrotu wydatków i nakładów zużytych w celu zaspokojenia potrzeb rodziny, chyba że zwiększyły wartość majątku w chwili ustania wspólności (§ 1). Zwrotu dokonuje się przy podziale majątku wspólnego, jednakże sąd może nakazać wcześniejszy zwrot, jeżeli wymaga tego dobro rodziny (§ 2).

Uczestniczka zażądała zwrotu nakładów z jej majątku osobistego na majątek wspólny, tj. zakup nieruchomości w Xxch oraz zwrotu wydatków z jej majątku osobistego na majątek wspólny z tytułu naprawy pojazdu, jak i wydatków związanych z eksploatacją nieruchomości w Xxch – dokonanych po ustaniu wspólności ustawowej. Ponadto uczestniczka wnosiła o zwrot wydatków z majątku wspólnego na majątek osobisty wnioskodawcy w postaci spłaty długu alimentacyjnego wnioskodawcy.

Nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny – tj. zakup nieruchomości w Xxch – uczestniczka nie wykazała – tak co do zasady jak i co do wysokości, była o tym już mowa wyżej.

Jeśli chodzi o rozliczenie spłaconego długu alimentacyjnego wnioskodawcy w okresie trwania wspólności ustawowej to  roszczenie było nieuzasadnione z dwóch względów. Po pierwsze, uczestniczka nie udowodniła z jakiego tytułu nastąpiła  wpłata z 14.04.2005 r.. Niewątpliwie złożone przez nią dokumenty (k.61-62) świadczą o tym, że wnioskodawca jeszcze przed ślubem miał zaległość alimentacyjną, choć np. dokument z k. 62 to na tyle nieczytelna kserokopią, iż w części jego treść nie jest możliwa do odczytania. Niemniej jednak to roszczenie nie zostało uznane przez wnioskodawcę a zatem to uczestniczka winna bez wątpliwości udowodnić, że dług osobisty wnioskodawcy sprzed ślubu został spłacony z majątku wspólnego. Tymczasem uczestniczka jedynie wykazała, iż dnia 14 kwietnia 2005 roku z rachunku wspólnego stron uiszczona została należność z tytułu postępowania egzekucyjnego II Kmp 4/92, w wysokości 1.502,08 zł (k. 88). Brak jest jakichkolwiek dowodów, iż ta należność to spłacony dług osobisty BBego WWa. Nie zostało bowiem wykazane kogo i z jakiego tytułu dotyczy postępowanie egzekucyjne Kmp 4/92. Po drugie, zgodnie z art. 144 § 1 k.r.o. dziecko może żądać świadczeń alimentacyjnych od męża swojej matki, niebędącego jego ojcem, jeżeli odpowiada to zasadom współżycia społecznego. Takie samo uprawnienie przysługuje dziecku w stosunku do żony swego ojca, niebędącej jego matką. Zatem obowiązek alimentacyjny względem dzieci wnioskodawcy z innego małżeństwa po dacie zawarcia związku małżeńskiego z wnioskodawcą obciążał także uczestniczkę.

W zakresie roszczeń procesowych zgłoszonych w tej sprawie przez AAę WW należy wskazać, iż zgodnie z art. 207 k.c.  pożytki i inne przychody z rzeczy wspólnej przypadają współwłaścicielom w stosunku do wielkości udziałów; w takim samym stosunku współwłaściciele ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną. Zbliżone uregulowanie zawiera także art. 686 kpc „W postępowaniu działowym sąd rozstrzyga także o (…)  jak również o wzajemnych roszczeniach pomiędzy współspadkobiercami z tytułu posiadania poszczególnych przedmiotów spadkowych, pobranych pożytków i innych przychodów, poczynionych na spadek nakładów i spłaconych długów spadkowych”. Należy przy tym wskazać, zgadzając się z poglądem Sądu Najwyższego wyrażonego w postanowieniu z 01.12.2011 r. ( I CSK 78/11, LEX nr 1129066), że „(…) Rozstrzygnięcie o tych roszczeniach wymienionych w art. 686 k.p.c. nie należy do istoty postępowania działowego (o podział majątku wspólnego), lecz następuje przy okazji tego postępowania, w celu ostatecznego zakończenia wszystkich kwestii wiążących się z działem spadku (podziałem majątku wspólnego) - między spadkobiercami (byłymi małżonkami); sam fakt rozpoznania roszczeń z tytułu poczynionych nakładów na majątek objęty wspólnością w postępowaniu nieprocesowym, nie uzasadnia stosowania do reguł rządzących rozstrzyganiem tych roszczeń zasad odmiennych od tych, jakie rządzą rozstrzyganiem tych roszczeń w procesie.(,,,). Warto też wskazać, iż żądanie rozliczenia wydatków i nakładów tak jak roszczenia procesowe, winny być dokładnie określone i o nich Sąd orzeka wyłącznie na wniosek, którym jest związany – por. postanowienia Sądu Najwyższego z 04.04.2012 r. ( I CSK 323/11, LEX nr 1164719). Wydatki i nakłady dokonane z majątku osobistego na wspólny nie podlegają rozliczeniu z urzędu. A zatem strona która taki wniosek formułuje winna udowodnić fakty które wykazują, także  wysokość i same okoliczności dokonania nakładów i wydatków, jak również zgłoszonych do rozliczenia długów osobistych jednego z małżonków .

Sąd ustalił wysokość uzasadnionych nakładów poczynionych przez uczestniczkę z jej majątku osobistego na majątek wspólny w wysokości 320 zł. Za okres od ustania wspólności majątkowej wnioskodawca na zasadzie art. 207 k.c. zobowiązany jest pokryć wydatki na majątek wspólny do wysokości swojego udziału, tj. w ½ części – jednak jedynie w zakresie utrzymania rzeczy w stanie niepogorszonym. Rację ma wnioskodawca, iż niezasadne jest żądanie, aby partycypował on w wydatkach za energię  doprowadzaną do nieruchomości w Xxch, skoro z nieruchomości tej po dacie ustania wspólności ustawowej korzysta wyłącznie uczestniczka i jej rodzina, tym bardziej, że uczestniczka nie udowodniła, iż były to wydatki konieczne a nie jedynie poniesione aby podnieść komfort pobytu na nieruchomości jej samej i innych osób. Niezasadny jest także wydatek na naprawę wspólnego samochodu, bowiem nie wiadomo z jakich przyczyn naprawa wynikła – skoro pojazd użytkowany jest wyłącznie przez uczestniczkę, nie udowodniono, iż były to wydatki konieczne a nie jedynie wynikające z eksploatacji auta przez AAę WW. Sąd zobowiązał zatem wnioskodawcę do zwrotu uczestniczce 50% wydatków z tytułu podatku od nieruchomości (20 zł) i opłaty za pomost (2 x 150 zł), tj. łącznie w wysokości 160zł (1/2 x 320 zł). Te bowiem wydatki jako konieczne musiały być poniesione bez względu na to kto i w jakim zakresie korzysta z nieruchomości po dacie ustania wspólności.

W sytuacji, gdy Sąd ustala dopłaty, jest zobligowany także do oznaczenia terminu                         i sposobu jej uiszczenia, wysokości i termin uiszczenia odsetek (art. 212 § 3 k.c.).

Orzekając o terminie spłaty Sąd zważył uzasadnione interesy i możliwości finansowe  uczestniczki, którą obciąża obowiązkiem spłaty jak i wnioskodawcy, na rzecz którego spłata ma nastąpić. Sąd zasądził spłatę na rzecz wnioskodawcy w formie jednorazowej w terminie 3 miesięcy od daty uprawomocnienia się orzeczenia. Sąd uznał także, że jest to wystarczający okres do pozyskania środków finansowych, zwłaszcza z uwagi na fakt, że uczestniczka wyrażając wolę przejęcia nieruchomości musiała liczyć się z obowiązkiem dokonania dopłaty w terminie jak najkrótszym. Sąd miał przy tym na uwadze, iż uczestniczka deklarowała możliwość skorzystania z pomocy finansowej rodziny, jak i ma możliwość uzyskania kredytu hipotecznego – jako właściciel dwóch nieruchomości. Sytuacja życiowa, mieszkaniowa wnioskodawcy nakazywała przyjąć, że nie może on oczekiwać na spłatę przez długi okres.

Powyższe warunki płatności są wypadkową ustalonej sytuacji życiowej i możliwości płatniczych obojga zainteresowanych, uprawnionego oraz zobowiązanej, i realizują ich uzasadnione interesy, a przy tym  - obiektywnie oceniając - możliwe do wykonania, bowiem okres 3 miesięczny jest zarówno możliwy do zrealizowania aby zgromadzić pieniądze od członków rodziny jak to deklarowała uczestniczka, ale także jest to czas wystarczający aby wyczerpać procedurę kredytowa. Dopłata bowiem będzie odczuwalna dla wnioskodawcy jako rekompensata utraconych składników majątku wspólnego tylko wtedy gdy uiszczona będzie   jednorazowo i w krótkim czasie.

Na wypadek zwłoki w płatności należności na podstawie art. 212 § 3 k.c. w zw. z art. 688 k.p.c. zasądzone zostały odsetki ustawowe.

W pozostałym zakresie w którym Sąd nie uwzględnił wniosków stron zostały one oddalone.

Wydatki w sprawie wyniosły 1.000 zł tytułem opłaty od wniosku i w całości pokryte zostały tymczasowo ze środków Skarbu Państwa. Orzekając o kosztach sądowych Sąd uznał, że zainteresowani powinni w nich partycypować w częściach równych – po 500 zł.

W ocenie Sądu niezasadne było utrzymanie zwolnienia od kosztów sądowych wnioskodawcy.

Sąd cofa zwolnienie od kosztów sądowych, jeżeli okazało się, że okoliczności, na podstawie których je przyznano, nie istniały lub przestały istnieć. W obu wypadkach strona obowiązana jest uiścić wszystkie przepisane opłaty oraz zwrócić wydatki, jednakże w drugim wypadku sąd może obciążyć stronę tym obowiązkiem także częściowo, stosownie do zmiany, jaka nastąpiła w jej stosunkach (art. 110 u.k.s.c.). Istotnym jest, że zwolnienie od kosztów sądowych ma wspierać podmioty rzeczywiście potrzebujące takiego wsparcia ze strony Państwa i sąd powinien mieć to na uwadze nie tylko w fazie rozstrzygania wniosku o zwolnienie, lecz również w dalszym postępowaniu (cofnięcie zwolnienia może nastąpić w każdym stanie sprawy). Skoro w niniejszym postępowaniu na rzecz wnioskodawcy Sąd zasądził kwotę 41.097,66 zł tytułem dopłaty, to obecnie brak jest podstaw do utrzymania zwolnienia od kosztów sądowych – i z tej kwoty Sąd nakazał ściągnąć należność na rzecz Skarbu Państwa.

Pozostałe koszty związane ze swym udziałem w sprawie zainteresowani powinni ponieść we własnym zakresie (art. 520 § 1 k.p.c.).





Prowadzenie sprawy o podział majątku wspólnego adwokat Białystok.

Cennik usług adwokata w sprawie o podział majątku

Rozliczenie nakładów z majątku osobistego na majątek wspólny po rozwodzie

Pomoc prawna adwokat Białystok

Cennik porad prawnych kancelaria adwokacka w Białymstoku